خیلی ها نمی دونن که باید چطور با کسی که معلولیت جسمی، حواسی (مثل نابینایی، ناشنوایی و…) و یا ذهنی داره، حرف بزنن و چطور باهاش تعامل داشته باشن. معاشرت با معلولین نباید تفاوت زیادی با معاشرت با سایر مردم داشته باشه. ولی اگر با معلولیت ها آشنا نباشید، ممکنه از این بترسید که حرفی که می زنید از نظر طرف مقابل توهین آمیز باشه و یا با پیشنهاد کمک، کار اشتباهی انجام بدید.

بخش ۱: صحبت کردن با یه فرد معلول

۱-مهم ترین نکته ای که باید بهش توجه کنید اینه که به معلولین احترام بذارید و باهاشون محترمانه برخورد کنید.

باید به کسی که معلولیت داره، مثل سایر مردم احترام گذاشت. بهشون به چشم یک انسان نگاه کنید نه به چشم کسی که کمبود و نقصی داره. سعی کنید روی شخصیت فردی و توانایی هاش تمرکز کنید. اگر لازمه که حتما برای معلولیتش اسمی بذارید، بهتره از خودش بپرسید که چه اصطلاحی رو ترجیح می ده و از همون استفاده کنید. به طور کلی، باید از این جمله طلایی استفاده کنید که: (با بقیه همونطوری رفتار کن که دوست داری با خودت رفتار کنن)

• *خیلی از معلولین (و نه همشون) زبان مردم اول (People First Language) رو ترجیح میدن که در اون، اسم شخص قبل از معلولیتش میاد. یعنی توی این زبان، مثلا به جای این که بگید (خواهر سندروم داونی اش) باید بگید (خواهرش، که سندروم داون داره).
• *مثال های بیشتر برای زبان مردم اول اینه که مثلا به جای این که به کسی اشاره کنید و بگید اونی که معلولیت ذهنی/جسمی داره و یا به جای این که بگید (اون دختر کوره) یا (اون دختری که روصندلی چرخداره) بگید، (احمد فلج مغزیه)، (مریم تا حدی نابیناس) و یا (سارا از یه صندلی چرخدار استفاده می کنه). تا حد امکان از این اصطلاحات کلی برای اشاره کردن به مردم استفاده نکنید. ممکنه بعضی ها از اصطلاح (ناتوان) خوششون نیاد و احساس خوبی بهشون دست نده ولی بعضی های دیگه برای معرفی کردن خودشون از این اصطلاح استفاده می کنن، چون حس می کنن اینطوری حس بدی که نسبت به این کلمه دارن کمتر میشه و حس می کنن معلولیت اون ها بخشی از چیزیه که هستن. بنابراین به کسی که باهاش تعامل دارید رجوع کنید و ببینید چطوری راحت تره. اینطوری بهتر می تونید باهاشون ارتباط برقرار کنید.
• *بهتره بدونید که هنجارهای برچسب زدن به مردم، بین مردم وگروه های مختلف خیلی می تونه متفاوت باشه. به طور کلی، خیلی از افراد ناشنوا، نابینا و افراد مبتلا به اوتیسم زبان مردم اول رو رد کردن و ترجیح می دن از زبان شناخت اول (Identify First Language) استفاده کنن. مثلا توی جامعه ناشنواها رایجه که از اصطلاحاتی مثل ناشنوا و یا کم شنوا استفاده بشه تا معلولیتشون رو توضیح بده. اگر شک داشتید، کافیه که خیلی مودبانه از طرف مقابلتون بپرسید که چطوری راحت تره.
• 

• ۲-هیچوقت با کسی که معلولیت داره طوری حرف نزنید که انگار ازش بهتر و برترید.

• هیچکس دوست نداره که باهاش مثل یه بچه حرف بزنن و تشویقش کنن. وقتی با یه معلول حرف می زنید، از واژگان کودکانه، اسم کوتاه شده و یا با صدایی بلندتر از حد معمول صحبت نکنید. کارها و ژست های محبت آمیزی مثل نوازش کردن سر فرد معلول رو انجام ندید. این کارها این طور نشون می ده که شما فکر می کنید درک و شعور فرد معلول به اندازه شما نیست و شما اون رو مثل یه بچه می بینید. بنابراین از کلمات عادی و صدای معمولی استفاده کنید و طوری باهاش صحبت کنید که اگر معلولیت نداشت صحبت می کردید.

• *بهتره با کسی که کم شنواست و یا معلولیت شناختی داره آهسته تر صحبت کنید. ممکنه بهتر باشه که با کسی که شنواییش کمتره، بلندتر از حد معمولا صحبت کنید تا بتونه چیزی که می گید رو بشنوه. معمولا وقتی خیلی آروم صحبت می کنید، خود فرد این نکته رو بهتون یادآوری می کنه. شاید لازم باشه ازش بپرسید که آیا خیلی سریع صحبت می کنید، یا ازش بخواید که بهتون بگه آیا لازمه آهسته تر و یا واضح تر صحبت کنید.
• *فکر نکنید که باید کلماتی که استفاده می کنید رو محدود به ابتدایی ترین کلمات کنید. تنها زمانی که باید از زبانی ساده استفاده کنید وقتیه که با یکی صحبت می کنید که مشکل فکری و ارتباطی شدید داره. گیج کردن طرف مقابلتون و یا صحبت با کسی که نمی تونه بفهمه راجع به چی صحبت می کنید خیلی صورت خوش و مودبانه ای نداره. اگر شک داشتید می تونید خیلی معمولی باهاش حرف بزنید و بپرسید که چه چیزهایی رو باید توی صحبت کردن رعایت کنید.

• ۳-از برچسب ها و اصطلاحات توهین آمیز استفاده نکنید (مخصوصا گاه و بیگاه! ).

• برچسب ها و اسم های تحقیرکننده صورت خوشی ندارن و وقتی با یه معلول حرف می زنید نباید ازشون استفاده کنید. این که یه نفر رو با معلولیتش بشناسیم و یا بهش برچسبی بزنیم که توهین آمیزه (مثل فلج و معلول) بی احترامیه و می تونه خیلی به شخص، آسیب بزنه. همیشه حواستون به چیزی که می گید باشه، اگه لازم بود گفتارتون و زبانتون رو اصلاح و سانسور کنید. از بکار بردن اسم هایی مثل احمق، عقب افتاده، فلج، تشنجی، کوتوله و… خودداری کنید. حواستون باشه هیچوقت هویت یک نفر رو به جای اسم و یا نقشش، با معلولیتش شناسایی نکنید.

• *اگه می خواید یه آدم معلول رو معرفی کنید، نیازی نیست که معلولیتش رو هم بگید. می تونید بگید ( این همکارم سوسنه) نه این که بگید (این همکارم سوسنه که ناشنواست).
• *اگه عبارت معمول و رایجی مثل (یه پا داری یه پا هم قرض بگیر و فرار کن) هنگام صحبت با یه یکی که روی صندلی چرخداره استفاده کردید، معذرت خواهی نکنید. استفاده از این عبارات ضرری نداره، و با معذرتخواهی در واقع دارید روی معلولیتش مانور می دید!

• ۴-مستقیما با خود فرد صحبت کنید، نه با مددکار و مترجمش!

• برای یه فرد معلول خیلی ناامید کننده است که با کسایی سرو کار داشته باشه که هیچوقت با خودش حرف نمی زنن. پس بهتره با خود کسی که روی صندلی چرخدار نشسته حرف بزنید نه با کسی که کنارش ایستاده. ممکنه بدن این افراد به خوبی و به طور کامل کار نکنه، اما این به این معنی نیست که مغزشون هم مشکلی داره! اگر با کسی حرف می زنید که پرستار داره و یا با کسی که خودش ناشنواست و مترجم زبان اشاره داره، باید همچنان مستقیما با خود فرد معلول صحبت کنید.

• *حتی اگر این شخص زبان بدن شنونده نداره (یعنی مثلا یک فرد مبتلا به اوتیسمه که وقتی حرف می زنید بهتون نگاه نمی کنه)، اینطور فکر نکنید که بهتون گوش نمیده. باهاش حرف بزنید.

• ۵-صبور باشید و اگه لازم شد سوال بپرسید.

• ممکنه وسوسه بشید که سرعت صحبتتون و زیاد کنید و جملات فرد معلول رو به پایان برسونید، اما این کار بی احترامیه. همیشه اجازه بدید که فرد معلول با سرعت خودش صحبت کنه، بدون این که شما وادارش کنید که سریع تر صحبت کنه. علاوه بر اون، اگر فردی زیادی سریع یا زیادی کُند صحبت می کنه و شما نمی تونید حرفاش و بفهمید، سوال بپرسید و از این کار نترسید. چون خیلی کار زشتیه که به حرفای کسی که باهاش صحبت می کنید گوش ندید و نفهمید چی می گه.

• *ممکنه فهمیدن حرفای کسی که لکنت زبان داره یکم سخت باشه، مجبورش نکنید سریع تر حرف بزنه. اگر لازم شد ازش بخواید حرفش رو تکرار کنه.
• *بعضی از مردم علی رغم توانایی های فکری و ذهنی شون، به زمان زیادی برای پردازش گفتار و تبدیل افکارشون به حرف ها و کلمات نیاز دارن. اگر مکث طولانی بین مکالمه افتاد مشکلی نیست.

• ۶-از این که راجع به معلولیت فرد سوال بپرسید، نترسید.

• خوب نیست از روی کنجکاوی درباره معلولیت فرد بپرسید، ولی اگر حس می کنید این کار باعث میشه بتونید شرایط رو براش آسون تر و بهتر کنید، این کار و بکنید (مثلا اگر دیدید کسی توی راه رفتن مشکل داره، ازش بپرسید که آیا آسانسور رو ترجیح میده یا پله رو). خوبیش اینه که، این فرد راجع به معلولیتش بارها و بارها توی زندگیش صحبت کرده و می دونه چطور با چند تا جمله توضیحش بده. اگر معلولیت به خاطر تصادف بود و یا از نظر شخص، این اطلاعات خیلی شخصی و خصوصی بود، احتمالا خواهد گفت که دوست نداره راجع بهش حرف بزنه.

• *بهتره سوال بپرسید تا این که با فرضیات خودتون پیش برید.

• ۷-بعضی از معلولیت ها قابل دیدن نیستن. بعضی ها به این نوع معلولیت (معلولیت نامرئی) می گن، که نمی شه این معلولیت ها رو بلافاصله دید.

• *بهترین کار اینه که با همه مهربون باشید و با همه خوب رفتار کنید، چون نمیشه شرایط هر کسی رو تنها با یه نگاه تشخیص داد.
• *بعضی معلولیت ها می تونن هر روز متفاوت تر از روز دیگه باشن. کسی که دیروز به صندلی چرخدار نیاز داشت ممکنه امروز فقط عصا داشته باشه. این به این معنی نیست که داره تظاهر می کنه و یا داره بهتر می شه. فقط توی چرخه زندگی هر کسی روزهای خوب و بد وجود داره.

انجمن خیریه حضرت حجت عج خمینی شهر

منبع: http://nojavanshad.ir//